پیشینه و مبانی نظری بسیج  و اشتغالزایی

توضیحات: فصل دوم پایان نامه کارشناسی ارشد (پیشینه و مبانی نظری پژوهش)

همراه با منبع نویسی درون متنی به شیوه APA جهت استفاده فصل دو پایان نامه

توضیحات نظری کامل در مورد متغیر

پیشینه داخلی و خارجی در مورد متغیر مربوطه و متغیرهای مشابه

رفرنس نویسی و پاورقی دقیق و مناسب

منبع :    انگلیسی وفارسی دارد (به شیوه APA)

نوع فایل:     WORD و قابل ویرایش با فرمت doc

قسمتی از متن مبانی نظری و پیشینه

بسیج از آغاز تشکیل اجتماعات بشری، به عنوان مجموعه ای متشکل از توده های مردمی مطمح نظر بوده است. این که مفهوم بسیج بالمعنی الاعم چیست و دیگر آن که مفهومی که از معنای ماهوی این کلمه ی متشکل به کار می رود، چیست، نیازمند بیان پاره ای تعاریف و جمع بندی کلی است.  لازم به توضیح است که در روشی متفاوت، در ابتدای متن تعریفی اجمالی از مفهوم بسیج ارائه شد،  تعریفی که مبنای مفهومی تعریف بسیج در معنای عام می باشد.

امام خمینی«ره» موضوع بسیج بالمعنی الاعم را در جریان تاریخ اسلام، به صدر اسلام برمی گرداند:

« قضیه ی بسیج، همان مساله ای است كه در صدر اسلام بوده است این مسأله جدید نیست، در اسلام سابقه داشته است»( امام خمینی، 1364).

         همان طور که اشاره شد، مفهوم بسیج به ابتدای تاریخ اجتماعات توده ها بر می گردد، زمانی که در مقابل گروه هایی که قصد تعرض به تمامیت ارضی، خانواده و منطقه ی تحت حفاظت آن ها را داشتند، به مقاومت و بلکه مبارزه با گروه متخاصم برمی خواستند.  این که این مبارزه و این تقابل چگونه خواهد بود، خواهیم گفت که امری چند لایه است، لذا مفهوم بسیج صرفاً در تشکل توده ها برای مقابله ی نظامی با گروه متخاصم یا به جوامع دین مدار محدود نمی شود، هر چند این تعریف در حالت بدوی و اولیه ی آن کارکردی فراگیر داشت.  در مجموع بسیج نیروها در معنای انقلاب به کار می رود، انقلاب ساختاری، انقلاب علمی و انقلاب فرهنگی.اصل‌ قضیه‌ این‌ است‌ که‌ بسیج‌ ـ به‌ معنای‌ حقیقی‌ کلمه‌ ـ یک‌ پدیده‌‌ انقلابی‌ است‌(آیت الله خامنه ای، 1369 ).

از آن جایی که شکل گروه های متخاصم به مرور زمان و با توسعه ی فناوری ها تغییر کرده، بدیهی است مفهوم بسیج توده ها هم متناسب با آن تغییرات، معانی خود را در کارکردهای خود یافته است، لذا این اشکال می تواند فرهنگی- اقتصادی- هنری- سیاسی و به خصوص علمی و...  باشد.  در هر تعریفی باید از دو جنبه ی لغوی و اصطلاحی به موضوع پرداخت،  در ادامه به این دو مورد توجه می شود :

s        از نظر لغوی:

« بسیج به لحاظ لغوی به معنای سامان و اسباب ساز و سازمان جنگ: عزم و اراده، آماده ی سفر شدن و آماده ی ساختن نیروهای نظامی یك كشور برای جنگ است» (دهخدا، 1372 ).

s        اما از نظر اصطلاح:

«بسیج از طرفی به معنای حرکت خود جوش مردمی است؛ مردمی که خودشان را صاحب مملکت خویش می‏دانند؛ مردمی که اولاً از هر گونه انحراف در مشی کلی کشورشان آگاه می‏شوند، ثانیاً از آن رنج می‏برند و ثالثاً در مقابل آن انحراف می‏ایستند. این، معنای بسیج است». ( آیت الله خامنه ای، 1374)

بنابراین مفهوم بسیج در لغت به مفهوم سازمان دادن نیروها و گردهم آمدن، و از نظر اصطلاح مجموعه تلاش هایی که در مقابله با جریان های نفی گرا یا موجب آزار، صورت پذیرد. همان طور که اشاره شد، شکل مقابله و بسیج نیروها هم بسته به مقتضیات زمان و لوازمِ در اختیار، بر می گردد.

در اندیشه امام خمینی (ره) بسیج نهادی است اجتماعی با ابعاد متعدد. در این نگرش، بسیج صرفاً سازمانی نظامی نیست كه فقط در زمان جنگ و برای دفاع در مقابل دشمن شكل گرفته باشد، بلكه نهادی است وسیع و پاسخگوی نیازهای اساسی و حیاتی جامع ه و با اجزای دیگر نظام، چنان هماهنگ ی و پیوند دارد ك ه انفصا ل آن جز با انحلا ل جامعة اسلامی متصور نیست. بسیج در صورتی می تواند نهادی جامع و شامل جهات متعدد و پایدار شناخته شود كه نیازهای دائمی و باورها و ارزشهای فرهنگی پدید آورند ة آن به روشنی تعریف شوند( فصلنامه مطالعات بسیج، 1389 ، ص 82) . این نیازها ممكن است اقتصادی، سیاسی، فرهنگی یا نظامی باشند

به فرمودة امام خمینی(ره): بسیج شجرة طیبه و درخت تناور و پر ثمری است كه شكوفه های آن بوی  بهار وصل و طراوت یقین و حدیث عشق می دهد. بسیج مدرسة عشق و مكتب شاهدان و شهیدان گمنامی است كه پیروانش بر گلدسته های رفیع آن، اذان شهادت و رشادت سر داده ان د. بسیج میقات پا برهنگان معراج اندیشة پاك اسلامی است كه تربیت یافتگان آن، نام و نشانی در گمنامی و بی نشانی ( صحیفه نور، ج 21 ، ص 195 ).« گرفته اند از دیدگاه حضرت امام (ره)، بسیجی كسی است كه در عمل ، علاق ة خود را به پیشرفت و حفظ و گسترش اقتدار نظام اسلامی و شأن و حیثیت ملت مسلمان نشان دهد ؛ یعنی بسیجی بودن ، معیار و ملاكی است كه بر اساس آن، میزان تعهد اعضای آن به اصول و آرمانهای انقلابی سنجیده می شود. سنگ بنای بسیج بر حكم فقهی و جهادی استوار است؛ جهادی كه مبتنی بر روحیة دفاعی باشد نه تهاجمی یا جهان گشایی. بسیج در نظر حضرت امام (ره) مولودی جدید است كه كارشناسان جهانی نمی توانند آن را بشناسند . هر گاه قوة ایمان در ملتی زنده شود، همگان را به قیام الله فرا می خواند و می تواند سرتاسر یك كشور را بسیج كند، معیار حركت بسیج هم همین اسلام و درك مفاهیم عالیة آن است. شاید در تحلیل روند ایجاد و توسعة بسیج، شاهد دو نسل اول و دوم در بسیج بوده ایم:

1. نسل اول بسیج كه با فرمان حضرت امام برای دفاع از سرزمین و اسلام عزیز شكل گرفت؛

2. نسل دوم بسیج كه پس از جنگ تحمیلی با تخصصی شدن بسیج به بخشهای مختلف و رده های گوناگون سنّی و حرفه ای، مانند دانشجویی، مهندسی، روحانیون، سازندگی و ... تقسیم شده است . این نسل از بسیجیان علاوه بر صیانت از ارزشهای اسلام و دفاع از انقلاب اسلامی، در حوادث طبیعی و بلایا، همچون : زلزله، سیل و طرح های كلان اجتماعی، گر هگشای مشكلات و مایة دلگرمی مردم و مسئولان بوده اند.

حضرت امام خمینی(ره) در مورد جایگاه بسیجیان فرمودند:

شما آیی نة مجسم مظلومیتها و رشادتهای این ملت بزرگ، در صحن ة نبرد و » تاریخ مصو ر انقلابید . شما فرزندان مقدس و پرچمداران عز ت مسلمین و سپر حوادث این كشورید. شما یادگاران و همسنگران و فرماندهان و مس ئولان بیداردلانی بوده اید كه امروز در قرارگاه محضر حق مأوا گزیده ان د. من به طور جد و أكید می گویم كه انقلاب و جمهوری اسلامی و نهاد های كشور به وجود.« یكایك شما نیازمند است چه صلح باشد و چه جنگ » (صحیفه نور، ج 21).ایشان در مورخ 2/967 در هفتة بسیج دربارة خطر غفلت از بسیجیان و روحیة  بسیجی گری، طی پیامی به مس ئولان فرمودند« من دست یكایك شما پیشگامان رهایی را می بوسم و می دانم كه اگر مسئولان نظام اسلامی از شما غافل شوند، به آتش دوزخ الهی خواهند سوخت» ( صحیفه امام، ج 21 ، ص 196 )

آری، مسئولان در برابر حفظ روحی ة ایثار و خدمت كه از ویژگی های بسیجیان است، مسئول هستند. هرگونه تجمل گرایی و عدم كارایی در عرصة مسئولیت و بی توجهی به روحیه و عواطف مردم ، خطری است كه می تواند به نهاد بسیج در عرصه های خطر، ضربه وارد كند. از ضرورتهای مهم سازمان بسیج جهت گسترش اثر بخشی خود در فعالیتهای كشور، تلاش مستمر برای مشاركت و جذب هر چه بیشتر جوانان و نوجوانان به سمت الگوهای سازنده مبتنی بر هویت ملی - مذهبی از دیدگاه مقام معظم رهبری است . با توجه به اهمیت مسئلة اشتغال و آموزش مهارتهای كارورزی، توسعة فرهنگ كسب و كار و كارآفرینی و نیز حركت به سمت مشخصه های جامعة كارآفرین ارزش مدار و نظر به پیشرفتهای سریع و هدفمند حوزه های مختلف صنعت و فنّاوری در جهان ، الزام شتاب گرفتن آهنگ حركت كشور برای جهت توسعة دانش بنیان فنّاوری، آموزش و ترویج كارآفرینی برای افراد و مدیران تمامی سازمانهاو تشكّلهای كشور، امری مهم تلقّی می شود. در دهة سوم انقلاب، وجود منابع انسانی جوان و پرتوان كشور و به خصوص تمركز نیروهای متخصص تحصیلات تكمیلی در حوزه های مختلف دانشگاهی شرایط ویژه ای را برای ارتقای وضعیت فنّاوری و توسعه كارآفرینی كشور مهیا كرده است . در دنیای كنونی، رویارویی با مسائل پیچیدة فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی با روشهای ساده و سنّتی ممكن نیست و حل این گونه مسائل جز به مدد روشهای نوین ممكن نخواهد بود . این روشهای نوآورانه باید بهترین پاسخ ها را در كمترین زمان ممكن ارائه دهند؛ چرا كه زمان حیاتی ترین و كمیاب ترین منبع در عصر دانش بنیان مبتنی بر سرعت است . از دست دادن زمان توسعة كشور در عصری كه پیوسته در حال تغییرات بنیادی است، موجب می شود كه فرصتها از كف برود و موقعیت كنونی و آیندة كشور اسلامی ایران تضعیف یا تخریب شود . بسیج با داشتن ویژگی های ممتاز علمی، ارزشی، منابع انسانی، توزیع گسترده در مناطق مختلف جغرافیایی كشور، وجود سازمانهای تخصصی در شاخه های مختلف سنّی و تحصیلاتی و حرفه ای و در صورت تدوین و برنامه ریزی و ارائة راهبرد مشخص، در حوزة كارآفرینی فردی و سازمانی می تواند اثر ویژه ای روی توسعة كارآفرینی و فنّاوری كشور بگذارد و مانند نقش ممتاز آن در دوران جنگ تحمیلی، با بهره برداری از این موقعیت تاریخی كشور، عامل توسعة فنّاوری و كارآفرینی و تجمیع تعهد و تخصص در جهت توسعة كارآفرینی و اشتغال و در نهایتا تقویت پایه های نظام بر مبنای اندیشه های امام (ره) و اصول اساسی نظام مقدس جمهوری اسلامی باشد. در دوران فعلی كه عصر كارآفرینی نام نهاده شده و به نوعی دهة سوم تشكیل بسیج به شمار می رود، شرایط اجتماعی برای كاركرد جدید بسیج آماده شد ه و همگی پذیرفته اند كه بعد از دوران س ازندگی، سازندگان سنگر، خط، پل و اسكله، ثابت كردند می توانند روستاها و شهرهای ویران شده را بازسازی كنند یا دوباره بسازند . اكنون نوبت به وارد شدن به مرحلة جدیدی از نقش پذیری و فعالیت این نهاد در عصر كارآفرینی است و از اینرو نسل سوم بسیج شكل گرفته و بسیجیان ت ربیت یافته این نسل، در سنگر توسعه كارآفرینی و فنّاوری به دفاع از ارزشهای انقلاب و توسعه اقتصادی كشور همت گمارند.(خامنه ای، 1380 ) در این نسل حضور بخشهای تخصص یتر شامل بسیج دانشجویی، بسیج اساتید، بسیج متخصصین و صاحبان اندیشه و هنر در عرصة فرهنگی و تولید علم ، یكی از ضروری ترین موضوعاتی است كه امروز می تواند خلأ مباحث نظری و نقصان را در فنّاوری ودانش تجربی برطرف كند . بیانات رهبر انقلاب درخصوص نهضت تولید نرم افزار علمی – دینی، مسئولیتی بزرگ بر دوش همة دست اندركاران حوزة علم و دین بود. با این حال، این مسئولیت ب رای بسیجیان حوزه و دانشگاه از اهمیت بیشتری برخوردار است و بر بسیجیان فرهنگی است كه در عرصة علم و هنر بر تلاش خود بیفزایند و در بسیج توان علمی كشور برای ایجاد جنبش نرم افزاری تلاش كنند. مقام معظم رهبری مسئلة تولید علم و توسعة اقتصادی - اجتماعی كشور را در تمام زمینه ها مطرح فرمودند و بسیج و بسیجیان را به عنوان سردمداران این نهضت در پیشبرد این اهداف مسئول می دانند. ایشان با انتقاد از برخورد منفعل با نظریه های غربی در مورد مفاهیم و مبانی » : اقتصاد، جامعه شناسی، روان شناسی و علوم سیاسی خاطر نشان فرمودند اساسی علوم انسانی در اسلام وجود دارد و استادان متعهد دانشگاهها و علمای حوزه ها می توانند با نظریه پردازی و نوآوری علمی در این عرصه ها به حركت عمومی در كشور در این راستا، فرهنگ و تفّكر بسیجی حداقل در سطح توسعة، كلان و خرد .« كمك كنند در عرصة اقتصاد قابل بررسی است. بسیج پس از انقلاب اسلامی به رهبری امام خمینی (ره) و در پرتو انوار نورانی اسلام، حركت خویش را در راستای حفظ و حراست از انقلاب و كشورآغاز كرد . این نهاد در راستای ایجاد فضای مناسب برای فعالیت این قشر از بسیجیان متخصص ، باید با یك برنامة منظم و پویا ، افراد متعه د و كار امد كشور و نظام را شناسایی و ساماندهی كند . به منظور ایجاد جاذب ة لازم برای به هم پیوستن نیروهای متخصصی كه بتوان با ایجاد بستری لازم از توان آنها در مسیر پیشرفت كشور و تمدن پویای اسلامی استفاده نمود . بسیج اهداف خود را در قالب تشكّل مهندسین بسیجی ، توسع ة فرهنگ و ارزشهای اسلامی و ترویج تفكّ ر بسیجی در عموم فعالیتهای مهندسی ، حفظ و بهر ه برداری از تجربیات مهندسی دفاع مقدس ، مشاركت در رشد و ارتقای توان و مهندسی طرحهای توسعه و عمران كشور ، مشاركت فعال در تشك لهای فنی و مهندسی كشور ، ارا ئة خدمات علمی و فرهنگی و مشاورة حرفه ای به اعضا ، بهره گیری از توان مهندس ان بسیجی در حوادث غیر مترقب بیان كرده است . این سازمان با ایجاد مدیریتهای منابع انسانی، آموزش و پژوهش، فرهنگی و پرورشی، خدمات مهندسی و صنفی ، تعریف هدفمندی را برای دستیابی به اهداف هفت گانه مذكور به وجود آورده است . همچنین با ایجاد گروههای تخصصی عمران، صنعت و معدن، انرژی، كشاورزی و منابع طبیعی، فنّاوری اطلاعات و ارتباطات ، زمینه های دستیابی مهندسین بسیجی را به اهداف علمی گروههای فنی - تخصصی ایجاد كرده است . شایسته است كه هم ة عناصر متعهد در رشته های مختلف مهندسی به ویژه آنها كه اندوخت ة گرانبهای سال دفاع مقدس را دارند گرد هم آیند و با تشكل و اتفاق و سازمان دادن سرمایه های علمی، فكری، تخصصی، تجربی، مادی و ... در سازمان بسیج مهندسین حضور منسجم یافته و همسویی این ذخیره های گران سنگ را در مسیر رشد انقلاب اسلامی ممكن سازند( میگون پوری،محمدرضا، میگون پوری،الهه،1389،ص85).